NAMAZ TҮRLERІ

Namaz үške bölіnedі:

• Parız
• Uâžіp
• Nâpіl

PARIZ NAMAZDAR

 Parız namazdar – «parız ayn» (žalqı parız), «parız kifaя» (žalpı parız) bolıp ekіge bölіnedі. Parız ayn namazı – baliğatqa tolğan barlıq mûsılmandarğa parız, ârqaysısı olardı žeke-žeke іske asıruğa mіndettі. Parız aynğa bes uaqıt namaz ben žûma namazı žatadı. Žûma namazı – sol kүngі besіn namazdıñ ornına žamağatpen oqılatın ekі râkat namaz. Kifaя namazı – bіr mûsılman ğûmırdan ötkende âuelі žaqındarı men tanıstarı, žalpı mûsılmandardıñ oqitın žanaza namazı. Bûl namazdı bіrneše mûsılman oqısa žetіp žatır. Basqaları oqımağandıqtarı үšіn žauaptı bolmaydı. Namazdıñ sauabın oqığan ğana aladı. Al, eškіm oqımasa bârі kүnâһar boladı.

 

UÂŽІP NAMAZDAR

Uâžіp namazdar – mûsılmannıñ іs-âreketіne baylanısı žoq žâne tіkeley baylanısı bar uâžіp dep ekіge bölіnedі.

Bіrіnšі toptağı uâžіp namazdarına – qûptan namazınan keyіn oqılatın үš râkat үtіr namazı men Ramazan žâne Qûrban aytta oqılatın ayt namazdarı žatadı.

Ekіnšі topqa nâzіr (atau) (adamnıñ özіne mіndet bolmağan namazdı atau arqılı uâžіp etken namaz) namazı, qatelіk sâždesі žâne bastalıp, aяqtalmay bûzılğan namazdıñ qazası žatadı.

 

NÂPІL NAMAZDAR

Parız ben uâžіp namazdardan özge namazdar «nâpіl namaz» dep ataladı. Parız namazdardıñ aldında žâne soñında oqılatın sүnnet namazdar nâpіl namazğa žatadı. Bûl sүnnetter de «mүâkkâd» (bekіtіlgen) sүnnet», «ğayru mүâkkâd» bekіtіlmegen) sүnnet bolıp ekіge bölіnedі. Mısalı, tañ namazınıñ ekі râkat sүnnetі –mүâkkâd sүnnet, namazdıger men qûtpannıñ aldındağı tört râkat sүnnetter – ğayru mүâkkâd sүnnet bolıp sanaladı.

Ekіnšі, «erіktі» sүnnetke – Hazіretі Payğambardıñ belgіlі bіr uaqıttarda nemese keybіr sebepter arqılı oqığan, adamnıñ qalauımen kez-kelgen uaqıtta Allağa žaqındau үšіn oqığan namazdar žatadı. Bûlarğa tâһažžүd namazı, sâske  namazı, istihara namazı, žañbır dûğası, husuf namazı, kusuf namazı, tahiяtul-mâsžid, tâube namazı, âuuabin namazı, tâsbih namazı, ihramğa kіru namazı, žolğa šığu, žoldan oralu namazı, qažettіlіk namazı, dâret pen ğûsıldan keyіn oqılatın nâpіl namazdar žatadı.